Historia

Jesteś tutaj: Strona główna > Poznaj Daleszewo > Historia

Od tego się zaczęło

Początki Daleszewa sięgają połowy XVIII wieku, kiedy na zlecenie króla Fryderyka II przystąpiono do wielkiego planu regulacji Odry, którego celem było uzyskanie nowych połaci terenów uprawnych. Wieś założona została z rozkazu króla około roku 1748. Umowa przekazania terenów pod wieś datowana jest na 2 grudnia 1748 roku. Jej pierwszym zarządcą był pruski urzędnik królewski — Heino Andreas Graewe. Nadano jej nazwę Ferdinandstein na cześć księcia Ferdynanda, młodszego brata króla Fryderyka II. Największy rozkwit gospodarczy dokonał się po wybudowaniu w 1877 roku linii kolejowej Szczecin-Wrocław oraz dworca kolejowego wraz z całą infrastrukturą stacyjną, zlokalizowanego na południe od właściwej wsi. We wsi rozwijało się głównie rzemiosło i w mniejszym stopniu rolnictwo. Do 1945 roku Ferdinandstein tworzyło gminę, do której należały również miejscowości Eichwerder (Dębce) i Bienenwerder (Łubnica).

Wojna

Wieś została dotkliwie zniszczona pod koniec II wojny światowej podczas forsowania Odry przez Armię Radziecką. Stacjonowały tu wojska 65. Armii gen. Pawła Batowa. Pamiątką po akcji zdobywania Odry jest "Droga Batowa" - szlak prowadzący przez podmokłe tereny Międzyodrza. Do dziś ślad po byłej przeprawie jest widoczny na zdjęciach satelitarnych. Podczas walk o przełamanie linii Odry poległa tu Nina Pawłowna Pietrowa — rosyjska sportsmenka i strzelec wyborowy, jedyna kobieta odznaczona Orderem Sławy wszystkich trzech stopni. 

Czas powojenne

Po wojnie rozpoczęto organizację lokalnej administracji państwowej. Pierwszą po wojnie jednostką samorządową, obejmującą swym zasięgiem teren Daleszewa i Łubnicy, była Gmina Radziszewo (1945-1954). Jej miejsce zajęła utworzona w wyniku reformy administracyjnej Gromada Daleszewo (1954-1972). Gromadzka Rada Narodowa reprezentowana była przez 18 członków. W skład gromady weszły miejscowości: Czepino, Chlebowo, Daleszewo, Łubnica, Nowe Brynki, Radziszewo i Żabnica oraz część miasta Szczecina. Później w 1958 roku przyłączono także miejscowości Binowo, Morzewko, Barnimek, Jarząbki, Binówko i Węglino. Ostatecznie od 1973 roku do dziś Daleszewo znajduje się w Gminie Gryfino. 

Demografia

Według stanu na 30.06.2021 r. Sołectwo Daleszewo zamieszkiwane było przez 645 obywateli.

Wykres obok przedstawia, jak zmieniała się liczba mieszkańców Daleszewa i Łubnicy na przestrzeni prawie 200 lat.

Źródła podane poniżej.

Zabytki

Ze względu na duże zniszczenia wojenne w Daleszewie nie przetrwała dawna zabudowa zagrodowa. Na jej najlepiej zachowane fragmenty natrafimy wyłącznie w środkowej części wsi (okolice ulicy Gryfińskiej 57). Do dziś można natrafić w Daleszewie na duże luki w ciągłości zabudowy, stopniowo zajmowane przez współczesne budownictwo jednorodzinne. 

Najstarszymi obiektami w miejscowości są powstałe w II poł. XIX wieku piwnice kamienno-ziemne. Do dziś zachowało się kilkanaście takich obiektów. Zlokalizowane są w większości po wschodniej części ulicy Gryfińskiej, dwie z kolei przy ulicy Sportowej. Służyły one do przechowywania żywności, wymagającej niskiej temperatury, która wewnątrz piwnic oscylowała w okolicach kilku stopni Celsiusza przez większość roku.

Zdecydowana większość budynków mieszkalnych i gospodarczych pochodzi z przełomu XIX i XX wieku. Budynki w najgorszym stanie zostały wyburzone, a w ich miejscu pojawiły się obiekty współczesne. Reszta przechodzi stopniową termomodernizację, przez co zanika ich dawny przedwojenny charakter.

Na skrzyżowaniu ulic Gryfińskiej i Sportowej zachował się pomnik poświęcony poległym żołnierzom niemieckim, walczącym na frontach I wojny światowej. Znajduje się niemal w tym samym miejscu, co przed wojną.

Najbardziej okazałym budynkiem, który przetrwał do naszych czas w niezmienionej formie, jest budynek dworca kolejowego przy ulicy Gryfińskiej 1. Niestety reszta infrastruktury kolejowej (dom stacyjny, sanitariaty, wartownia, nastawnia) zostały wyburzone podczas prac modernizacyjnych.

Współcześnie

Obecnie Daleszewo jest jednym z większych sołectw w gminie Gryfino. Zamieszkiwane jest przez 645 mieszkańców, co czyni je pod tym względem 5. sołectwem w gminie. Jest częścią Szczecińskiego Obszaru Metropolitalnego. Położenie w środku aglomeracji, zaledwie 2 kilometry od granic Szczecina, jest szansą na dalszy dynamiczny rozwój budownictwa mieszkaniowego oraz powstawanie nowych działalności gospodarczych.

Źródła

• Anklewicz M.: Ziemia Gryfińska. Wędrówki historyczne 4.; Media Druk; Gryfino 2010.

• Gminna Ewidencja Zabytków.

Dane demograficzne:

• 1827: https://books.google.de/books?id=Z5JaAAAAcAAJ&hl=pl&pg=PA198#v=onepage&q&f=false

• 1925, 1933, 1939: https://treemagic.org/rademacher/www.verwaltungsgeschichte.de/greifenhagen.html

• 1988, 2002: Narodowy Spis Powszechny Ludności i Mieszkań; Dane z https://bdl.stat.gov.pl/,

• 2010-2018: Raport o stanie gminy Gryfino 2018

• 2020, 2021: Informacja burmistrza o wysokości funduszu sołeckiego na lata 2021-2022.